بیماری ویتیلیگو چیست؟

بیماری ویتیلیگو یا لیوکودرما یک بیماری پوستی است که که سلول‌های تولیدکننده رنگدانه (ملانوسیت ها) می‌میرند یا تولید ملانین را متوقف می‌کنند و در نتیجه باعث بروز لکه‌های سفید یا روشن می‌شوند.

در این بیماری، سلول‌های پیگمانتی پوست که مسئول تولید ماده رنگی ملانین هستند، تخریب می‌شوند یا تولید ملانین در آنها کاهش می‌یابد. این باعث ایجاد لکه‌های سفید یا سفید-صورتی روی پوست می‌شود. ویتیلیگو در افراد مختلف متفاوت است اما به طور کلی سطح پوست و همچنین چشم ها، داخل دهان و مو تحت تاثیر قرار دهد. در بیشتر موارد، نواحی آسیب دیده تا آخر عمر تغییر رنگ می دهند.

این وضعیت حساس به نور است، به این معنی که مناطق آسیب دیده نسبت به مناطقی که حساس نیستند به نور خورشید حساس تر خواهند بود. پیش بینی اینکه آیا لکه ها گسترش می یابند یا خیر، سخت است. انتشار ممکن است هفته ها طول بکشد، یا تکه ها برای ماه ها یا سال ها ثابت می مانند. لکه‌های روشن‌تر در افرادی که پوست تیره‌تر یا برنزه‌تر دارند، بیشتر قابل مشاهده است.

اساسا انتخاب نوع روش درمان ویتیلیگو یا درمان لک ناشی از آن، بستگی به سن، ناحیه و میزان پوست درگیرشده، سرعت شیوع بیماری  و میزان تأثیر آن بر زندگی فرد دارد.

نکاتی در مورد ویتیلیگو

• ویتیلیگو می تواند افراد را در هر سن، جنسیت یا قومی تحت تاثیر قرار دهد.
• هیچ درمانی وجود ندارد و معمولاً یک بیماری مادام العمر است.
• علت دقیق ناشناخته است، اما ممکن است به دلیل یک اختلال خود ایمنی یا یک ویروس باشد.
• ویتیلیگو مسری نیست.
• گزینه های درمانی ممکن است شامل قرار گرفتن در معرض نور UVA یا UVB و بی رنگ شدن پوست در موارد شدید باشد.

علائم بیماری ویتیلیگو

علائم بیماری ویتیلیگو یا لوکودرما به صورت لکه‌های سفید روی پوست مشخص می‌شود. این لکه‌ها معمولاً در مناطقی مانند صورت، دست‌ها، بازوها، پاها، ناحیه تناسلی و کف پا ظاهر می‌شوند. این لکه‌ها می‌توانند در هر قسمتی از بدن ظاهر شوند و اندازه و شکل آنها نیز متفاوت است. لکه‌های ویتیلیگو معمولاً بر روی پوست سفید یا صورت می‌گیرند، اما ممکن است در برخی از موارد رنگ تیره‌تری داشته باشند. به صورت یک لکه ساده شروع می شود، کمی رنگ پریده تر از بقیه قسمت های پوست، اما با گذشت زمان، این نقطه کم رنگ تر می شود تا زمانی که سفید شود. لکه ها معمولاً شکل نامنظم دارند. گاهی اوقات ممکن است لبه‌ها با رنگ قرمزی که در تمام رنگ‌های پوست قابل مشاهده است.

علاوه بر لکه‌های سفید، بیماران ویتیلیگو ممکن است احساس خارش در مناطق مبتلا به بیماری داشته باشند. همچنین، در برخی موارد ممکن است موهای موجود در ناحیه مبتلا به ویتیلیگو رنگ داشته باشند و ممکن است موهای سفید در آن منطقه رشد کنند.

بیماری ویتیلیگو معمولاً بر روی پوست ظاهر می‌شود، اما ممکن است در برخی موارد ناخن‌ها و حتی رنگ موها نیز تحت تأثیر قرار گیرند. برای تشخیص دقیق ویتیلیگو و تشخیص از بیماری‌های دیگر، مهم است که بهتر است به یک پزشک متخصص پوست مراجعه کنید.

در هر صورت، بیماری ویتیلیگو نیازمند تشخیص و درمان توسط پزشک است. پزشک می‌تواند بر اساس نوع و شدت بیماری، راهکارهای مناسبی برای درمان این بیماری ارائه دهد.

علل بروز بیماری ویتیلیگو

علت ویتیلیگو ناشناخته است، اما چند نظریه در مورد علت آن وجود دارد.

برخی از علل احتمالی عبارتند از:

• عوامل ژنتیکی: وجود تمایل به ویتیلیگو در برخی خانواده‌ها نشان می‌دهد که عوامل ژنتیکی ممکن است نقشی در بروز این بیماری داشته باشند.
• اختلال در سیستم ایمنی: برخی از نظریه‌ها معتقدند که ویتیلیگو ناشی از اختلال در سیستم ایمنی بدن است که به سلول‌های پیگمانتی حمله می‌کند و باعث تخریب آنها می‌شود.
•  استرس و عوامل روانشناختی: برخی از مطالعات نشان داده‌اند که استرس و عوامل روانشناختی می‌توانند عوامل موثر در بروز ویتیلیگو باشند.
• عوامل محیطی: برخی از عوامل محیطی مانند آفتاب‌سوختگی، آسیب‌های جسمی، عفونت‌ها و مصرف برخی داروها ممکن است نقشی در بروز ویتیلیگو داشته باشند.

انواع بیماری ویتیلیگو

دو نوع ویتیلیگو وجود دارد، غیر سگمنتال و سگمنتال.

• ویتیلیگوی غیر سگمنتال

اگر اولین لکه های سفید متقارن باشند، این نشان دهنده نوعی ویتیلیگو است که به نام ویتیلیگو غیر سگمنتال شناخته می شود. رشد کندتر از زمانی است که لکه ها فقط در یک ناحیه بدن باشند.

ویتیلیگوی غیر سگمنتال شایع‌ترین نوع آن است. لکه ها اغلب به طور مساوی در هر دو طرف بدن ظاهر می شوند و مقداری تقارن اندازه گیری می شود. علاوه بر این، اغلب روی پوستی که معمولاً در معرض نور خورشید قرار دارد، مانند صورت، گردن و دست ها ظاهر می شوند.

مناطق مشترک عبارتند از:

• پشت دست ها و بازو
• چشم ها
• زانو
• آرنج ها
• دهان
• زیر بغل و کشاله ران
• بینی
• ناف
• ناحیه تناسلی و رکتوم

ویتیلیگوی غیرقطعی بیشتر به زیر دسته ها تقسیم می شود:

• ویتیلیگو مخاطی: بر غشاهای مخاطی دهان و/یا اندام تناسلی تأثیر می گذارد و باعث ایجاد لکه های سفید در آن ها می شود.
• ویتیلیگو فوکال: نوع نادری از پیسی است که در آن، لکه‌ ها در ناحیه کوچکی قرار دارند و طی یک تا دو سال با الگوی خاصی پخش نمی‌ شوند.
• ویتیلیگو تریکوم: فرد مبتلا به این نوع بیماری ویتیلیگو، یک مرکز سفید یا بی رنگ، سپس ناحیه ای با رنگدانه روشن تر و سپس ناحیه ای از پوست رنگی معمولی دارد.
• ویتیلیگو یونیورسال: یکی دیگر از انواع نادر ویتیلیگو، نوع یونیورسال آن است که در آن بیش از 80 درصد پوست بدن فاقد رنگدانه است.

• ویتیلیگو سگمنتال

ویتیلیگو سگمنتال با سرعت بیشتری گسترش می یابد، اما نسبت به نوع غیر سگمنتال، ثابت تر، پایدارتر و منظم تر در نظر گرفته می شود. بر اساس یک مقاله مروری در سال 2020، شیوع آن بسیار کمتر است و تنها 5 تا 16 درصد از افراد مبتلا به ویتیلیگو را تحت تاثیر قرار می دهد. علاوه بر این، اغلب در حدود چهار تا ده سالگی ظاهر می شود و فقط یک ناحیه بدن را تحت تاثیر قرار می دهد. ویتیلیگو سگمنتال معمولاً نواحی از پوست متصل به اعصابی را که در ریشه های پشتی ستون فقرات ایجاد می شود، تحت تأثیر قرار می دهد. همچنین به درمان های موضعی به خوبی پاسخ می دهد.

درمان بیماری ویتیلیگو

آکادمی پوست آمریکا (AAD) ویتیلیگو را “بیش از یک مشکل زیبایی” توصیف می کند. این یک مشکل بهداشتی است که نیاز به مراقبت پزشکی دارد.

چندین درمان می تواند به کاهش دید این بیماری کمک کند، اگرچه برخی از افراد ممکن است اصلاً مایل به درمان این بیماری نباشند.

• استفاده از ضد آفتاب

آکادمی پوست آمریکا (AAD) استفاده از کرم ضد آفتاب را توصیه می کند زیرا لکه های روشن تر پوست به ویژه به نور خورشید حساس هستند و می توانند به سرعت بسوزند. یک متخصص پوست می تواند در مورد نوع مناسب توصیه کند. استفاده از انواع محصولات ضد آفتاب یکی از بهترین گزینه ها به دلیل محافظت بالا و محافظت در مقابل اشعه های مضرر است.

• فتوتراپی با نور UVB

قرار گرفتن در معرض لامپ های فرابنفش (UVB) یک گزینه درمانی رایج است. با این حال، درمان خانگی نیاز به یک لامپ کوچک دارد و معمولاً نیاز به استفاده روزانه دارد که موثرتر است.

اگر فردی برای درمان به کلینیک مراجعه کند، به دو تا سه بار در هفته ویزیت نیاز دارد و زمان درمان بیشتر می شود. اگر لکه های سفید در نواحی بزرگ بدن وجود داشته باشد، فتوتراپی UVB ممکن است کمک کند اما شامل درمان تمام بدن در بیمارستان می شود. فتوتراپی UVB، همراه با درمان های دیگر، می تواند تاثیر مثبتی بر ویتیلیگو داشته باشد. با این حال، نتیجه قابل پیش بینی نیست و هنوز هیچ درمانی وجود ندارد که به طور کامل پوست را رنگدانه کند.

• فتوتراپی با نور UVA

درمان UVA که در یک محیط مراقبت های بهداشتی انجام می شود شامل بیمارانی است که دارویی مصرف می کنند که حساسیت پوست آنها را به نور UV افزایش می دهد. سپس در یک سری از درمان ها، پوست آسیب دیده در معرض دوزهای بالای نور UVA قرار می گیرد. بر اساس یک متاآنالیز در سال 2017، پیشرفت پس از 6 تا 12 ماه درمان مشهود خواهد بود.

• استتار پوست

در حالی که بسیاری از مردم احساس راحتی می کنند یا از ظاهر ویتیلیگو لذت می برند، ممکن است برای همه افراد مبتلا به این بیماری راحت نباشد. در موارد خفیف ویتیلیگو، فرد می‌تواند لکه‌های سفید را با کرم‌های آرایشی رنگی و آرایش استتار کند. آن ها باید رنگ هایی را انتخاب کنند که به بهترین وجه با رنگ پوست خود مطابقت داشته باشد.

• رنگ زدایی (دپیگمانتاسیون)

زمانی که ناحیه آسیب دیده گسترده است، بیش از نیمی از بدن یا بیشتر را پوشش می دهد، و با کاهش رنگ پوست در قسمت های آسیب دیده برای مطابقت با نواحی سفیدتر عمل می کند، دپیگمانتاسیون می تواند یک گزینه باشد. دپیگمانتاسیون شامل استفاده از لوسیون ها یا پمادهای موضعی قوی مانند مونوبنزون، مکینول یا هیدروکینون است. درمان دائمی است، اما می تواند پوست را شکننده تر کند. علاوه بر این، از قرار گرفتن طولانی مدت در معرض نور خورشید باید اجتناب شود. کاهش رنگ ممکن است 12 تا 14 ماه طول بکشد، بسته به عمق رنگ اصلی پوست.

• کورتیکواستروئیدهای موضعی

پمادهای کورتیکواستروئیدی کرم های حاوی استروئید هستند. یک بررسی در سال 2017 از مطالعات به این نتیجه رسید که استفاده از کورتیکواستروئیدهای موضعی روی لکه های سفید یک درمان بسیار مؤثر است. با این حال، به دلیل عوارض جانبی بالقوه مانند نازک شدن پوست، وریدهای عنکبوتی و ضایعات آکنه، هرگز نباید از کورتیکواستروئیدها روی صورت استفاده کرد.

• کلسیپوترین (دوونکس)

کلسیپوترین شکلی از ویتامین D است که به عنوان یک پماد موضعی مورد استفاده همراه با کورتیکواستروئیدها یا درمان های سبک استفاده می شود. عوارض جانبی شامل خارش، قرمزی و سوزش است.

• داروهای مؤثر بر سیستم ایمنی

پمادهای حاوی تاکرولیموس یا پیمکرولیموس، داروهایی که به عنوان مهارکننده‌های کلسینورین شناخته می‌شوند، می‌توانند به رفع تکه‌های کوچک‌تر رنگ‌دهی کمک کنند. با این حال، سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) در مورد ارتباط بین این داروها و سرطان پوست و لنفوم هشدار می دهد.

• پسورالن

پسورالن ممکن است همراه با نور درمانی UVA یا UVB استفاده شود و پوست را مستعدتر در برابر نور UV می کند. با بهبودی پوست، گاهی اوقات رنگ معمولی تری برمی گردد. ممکن است لازم باشد درمان دو یا سه بار در هفته به مدت 6 تا 12 ماه تکرار شود. پسورالن خطر آسیب های پوستی و سرطان پوست را در دراز مدت افزایش می دهد. علاوه بر این، این دارو برای کودکان زیر ده سال نیز توصیه نمی شود.

• پیوند پوست

در پیوند پوست، جراح با دقت تکه های سالم پوست رنگدانه شده را برمی دارد و از آنها برای پوشاندن نواحی آسیب دیده استفاده می کند. این روش چندان رایج نیست زیرا زمان می برد و می تواند منجر به ایجاد اسکار در ناحیه شود. پیوند تاول شامل تولید یک تاول روی پوست معمولی با استفاده از مکش است. سپس قسمت بالای تاول برداشته می شود و در محلی که رنگدانه از بین رفته است قرار می گیرد.

• خالکوبی

Micropigmentation  یا خالکوبی پزشکی، شامل کاشت رنگدانه در پوست است و می‌تواند در اطراف لب‌ها، به خصوص در افرادی که رنگ پوست تیره‌تری دارند، بهترین عملکرد را داشته باشد. معایب می تواند شامل مشکل در تطبیق رنگ پوست و این واقعیت باشد که خالکوبی ها محو می شوند اما برنزه نمی شوند. گاهی اوقات، آسیب پوستی ناشی از خالکوبی می تواند باعث ایجاد لکه دیگری از ویتیلیگو شود.

عوارض بیماری ویتیلیگو

ویتیلیگو ممکن است به بیماری های دیگر تبدیل نشود، اما افراد مبتلا به این عارضه بیشتر احتمال دارد که این بیماری ها را تجربه کنند:

• آفتاب سوختگی دردناک
• از دست دادن شنوایی
• تغییرات در بینایی و تولید اشک
• کاهش اعتماد به نفس و استرس روانی

غلبه بر چالش های اجتماعی

اگر لکه های پوستی قابل مشاهده باشند، بیماری ویتیلیگو می تواند منجر به مشکلاتی در عزت نفس شود و در برخی موارد، اضطراب و افسردگی شود. افزایش آگاهی در مورد ویتیلیگو، به عنوان مثال، از طریق صحبت با دوستان در مورد آن و جستجوی الگوهای ویتیلیگو، می تواند به افراد مبتلا به این بیماری کمک کند تا بر این مشکلات غلبه کنند. ارتباط با افراد مبتلا به ویتیلیگو نیز ممکن است کمک کند.

هلدینگ بهبود تامین تولید کننده و تنها کانال توزیع محصولات لیپورکس در سطح کشور است.

لبنک مرجع:

https://www.medicalnewstoday.com/articles/245081