درمان ریزش مو کودکان

ریزش مو در کودکان، هر چند نگران کننده به نظر می رسد اما در بسیاری از موارد قابل درمان است. ریزش مو در کودکان می تواند نشان دهنده ی مشکلات پوستی، عفونت ها، اختلالات تغذیه ای یا حتی مسائل روانی باشد. تشخیص صحیح علت ریزش مو اولین قدم اساسی در درمان آن است.

ریزش مو در کودکان پدیده‌ای نسبتاً شایع است و حدود 3٪ از مراجعات به کلینیک‌های پوست و مو را شامل می‌شود. خوشبختانه، در بیش از 80 درصد موارد، ریزش مو در کودکان با تشخیص صحیح و درمان مناسب، برگشت‌پذیر است. در این مقاله به طور جامع به بررسی علل، تشخیص و درمان ریزش مو در کودکان می پردازیم.

علل و درمان شایع ریزش مو در کودکان

در ادامه به شایع ترین علل های ریزش مو در کودکان می پردازیم:

1. عفونت قارچی پوست سر

یکی از شایع ترین علل ریزش مو در کودکان، به ویژه در سنین 3تا10 سال، عفونت قارچی پوست سر است. این بیماری توسط قارچ های پوستی ایجاد می شود و از طریق تماس مستقیم با فرد آلوده، حیوانات خانگی یا وسایل شخصی مشترک مانند کلاه، شانه و بالشت به راحتی منتقل می شود. بنابراین این بیماری مسری است.

این بیماری معمولا به صورت تکه های گرد یا بیضی شکل طاسی با لبه های مشخص ظاهر می شود. یکی از نشانه های بارز، وجود موهای شکسته شده در سطح پوست سر است که به صورت نقاط سیاه کوچک دیده می شوند. پوست سر در ناحیه آسیب دیده ممکن است قرمز، ملتهب و پوسته پوسته باشد که شبیه شوره سر به نظر می رسد و معمولا با خارش همراه است.

در برخی موارد، عفونت شدیدتر می‌تواند منجر به تشکیل توده‌های ملتهب، دردناک و چرکی (کراتین) شود که ممکن است با تب و تورم غدد لنفاوی گردن همراه باشد و خطر باقی ماندن جای زخم و ریزش موی دائمی را افزایش دهد.

 روش درمان

• داروهای خوراکی ضدقارچ: این داروها برای ریشه‌کن کردن قارچ از فولیکول‌های مو ضروری هستند.
• گریزئوفولوین: معمولاً به صورت خوراکی و برای مدت طولانی (8 تا 12 هفته یا حتی بیشتر) تجویز می‌شود.
• تربینافین: در برخی موارد، به ویژه برای سویه‌های خاصی از قارچ، تربینافین ممکن است تجویز شود.
• فلوکونازول و ایتروکونازول: این داروها نیز ممکن است در موارد خاص یا عدم پاسخ به داروهای خط اول مورد استفاده قرار گیرند.
• شامپوهای مکمل: شامپوی کتوکونازول 2% یا سلنیوم سولفاید، 2 تا 3 بار در هفته برای کاهش انتقال قارچ.

پزشک دوز مناسب را بر اساس وزن کودک تعیین می‌کند. مصرف دارو باید طبق دستور پزشک و برای تکمیل دوره درمان ادامه یابد، حتی اگر علائم بهبود یابند، تا از عود عفونت جلوگیری شود.

2. آلوپسی آره آتا

آلوپسی آره آتا یک بیماری خود ایمنی است که در آن سیستم ایمنی به فولیکول های مو حمله می کند، باعث توقف رشد مو و ایجاد نواحی بدون مو می شود. علت دقیق این حمله سیستم ایمنی مشخص نیست، اما عوامل ژنتیکی و محیطی نقش دارند و می تواند در هر سنی رخ دهد، اما در کودکان و نوجوانان نیز شایع است.

مشخصه این بیماری، ظاهر شدن ناگهانی تکه‌های کوچک و گرد طاسی (به اندازه سکه) در هر قسمت از بدن، اما عمدتاً در پوست سر است. پوست در ناحیه طاس معمولاً صاف، بدون التهاب و با رنگ طبیعی است. این بیماری اغلب به صورت دوره‌ای عود می‌کند و بهبودی می‌یابد. موها ممکن است خودبه‌خود رشد کنند، حتی بدون درمان، اما ممکن است دوباره بریزند.

روش درمان

• کورتیکواستروئید موضعی: پماد یا کرم قوی مانند کلوبتازول، با تجویز پزشک (مناسب برای کودکان بالای 2 سال، در ضایعات محدود).
• تزریق داخل ضایعه: در موارد شدیدتر و برای کودکان بزرگ‌تر، تزریق کورتون (مانند تریامسینولون) به نواحی طاس.
• ماینوکسیدیل موضعی: برای تحریک رشد مو در موارد خفیف تا متوسط، و در غلظت 2% برای کودکان، با احتیاط استفاده می‌شود.
• ایمونوتراپی موضعی یا درمان‌های سیستمیک: در موارد گسترده یا مقاوم به درمان، با نظر متخصص پوست.

3. تلوژن افلوویوم

نوعی ریزش موقتی مو است که در پی یک عامل استرس‌زا شدید یا مزمن، موجب ورود زودرس موها به فاز استراحت (تلوژن) می‌شود. این پدیده معمولاً حدود 2 تا 4 ماه پس از یک رویداد استرس‌زا برای بدن اتفاق می‌افتد. علل شایع در کودکان عبارتند از:

• بیماری‌های تب‌دار شدید: مانند آنفولانزا، عفونت‌های ویروسی شدید یا ذات‌الریه.
• جراحی‌های بزرگ: به دلیل استرس فیزیولوژیکی ناشی از بیهوشی و جراحی.
• استرس‌های عاطفی شدید: مانند از دست دادن یکی از عزیزان، نقل مکان، یا مشکلات خانوادگی.
• کمبودهای تغذیه‌ای ناگهانی و شدید: به ندرت، رژیم‌های غذایی بسیار محدودکننده.
• مصرف برخی داروها: هرچند در کودکان کمتر شایع است، اما برخی داروها می‌توانند عامل باشند.

روش درمان

• حمایت و اطمینان‌بخشی: والدین باید بدانند که موها معمولاً در طی 6 ماه تا یک سال پس از برطرف شدن عامل استرس‌زا مجدداً شروع به رشد خواهند کرد. صبر و حمایت از کودک بسیار مهم است.
• تغذیه مناسب: اطمینان از یک رژیم غذایی متعادل و غنی از ویتامین‌ها و مواد معدنی برای حمایت از رشد سالم مو.

4. تریکوتیلومانیا

تریکوتیلومانیا یک اختلال رفتاری یا روانی است که کودک به صورت وسواسی اقدام به کندن یا کشیدن موهای خود می کند. این عمل می‌تواند آگاهانه یا ناخودآگاه و اغلب در پاسخ به استرس، اضطراب، خستگی یا حتی بی حوصلگی رخ دهد.

بر خلاف آلوپسی آره‌آتا که لکه‌های گرد و مشخص ایجاد می‌کند، تریکوتیلومانیا باعث ایجاد نواحی نامنظم و بدون الگوی خاصی از ریزش مو می‌شود. در ناحیه آسیب‌دیده، موهای شکسته با طول‌های مختلف و ظاهری خشن دیده می‌شوند، زیرا کودک موها را از ریشه یا در طول ساقه می‌کشد.

در برخی موارد، کودکان ممکن است موهای کنده شده را بخورند (تریکوفاژی) که می‌تواند منجر به تشکیل گلوله‌های مو (تریکوبزوآر) در دستگاه گوارش و مشکلات جدی پزشکی شود. این بیماری نیازمند تشخیص و درمان روان‌شناختی است و معمولاً در کودکان بالای 6 سال دیده می‌شود.

روش درمان

• درمان شناختی-رفتاری (CBT): مؤثرترین روش درمانی، برای آموزش کنترل انگیزه‌ها.
• روان‌درمانی فردی یا خانوادگی: برای کمک به مدیریت استرس و اصلاح رفتار کودک.
• درمان دارویی: در موارد شدید، با تجویز روان‌پزشک ممکن است داروهای ضداضطراب یا ضدوسواس تجویز شود.

5. کمبودهای تغذیه ای

رشد مو وابسته به تغذیه مناسب است، و کمبود عناصر کلیدی می‌تواند باعث ضعف ساقه مو و افزایش ریزش شود.

• آهن: کم‌خونی فقر آهن یکی از علل شایع ریزش مو است.
• روی (زینک): نقش مهمی در سلامت فولیکول مو دارد.
• بیوتین: برای متابولیسم سلول‌های مو ضروری است.
• ویتامینD: به نظر می‌رسد در چرخه رشد مو نقش دارد.
• پروتئین: مو عمدتاً از پروتئین تشکیل شده است؛ کمبود پروتئین می‌تواند رشد مو را متوقف کند.
• ویتامین A: هم کمبود و هم مصرف بیش از حد آن می‌تواند باعث ریزش مو شود.

روش درمان

• مکمل آهن (سولفات فروس یا فومارات آهن)
• مکمل زینک (زینک سولفات یا گلوکونات)
• ویتامین D3 خوراکی یا قطره‌ای
• بیوتین و کمپلکس ویتامین‌های گروه B
• افزایش مصرف منابع آهن (گوشت قرمز، عدس، سبزیجات برگ سبز)
• استفاده از غذاهای سرشار از پروتئین، لبنیات و تخم‌مرغ

مصرف خودسرانه مکمل‌ها می‌تواند خطرناک باشد و منجر به مسمومیت و حتی ریزش موی بیشتر شود. مکمل‌ها باید فقط تحت نظر پزشک مصرف شوند.

6. ریزش موی کششی

ریزش موی کششی ناشی از کشش مداوم و طولانی مدت موها بر روی فولیکول های مو است. این کشش منجر به آسیب و التهاب فولیکول ها و در نهایت ریزش مو می شود. بستن موها به صورت دم اسبی، بافت‌های بسیار سفت یا استفاده از کش‌های مویی که موها را محکم می‌کشند باعث ریزش مو می شوند.

این ریزش مو، معمولاً در امتداد خط رویش مو در پیشانی، شقیقه‌ها، یا پشت گوش‌ها دیده می‌شود، یعنی در نواحی که بیشترین کشش را تحمل می‌کنند. اگر کشش به موقع متوقف شود، موها معمولاً مجدداً رشد می‌کنند. اما کشش مزمن و طولانی مدت می‌تواند منجر به آسیب دائمی فولیکول‌ها و ریزش موی برگشت‌ناپذیر شود.

روش درمان

• تغییر مدل مو: رها کردن فشار از ریشه مو.
• ماساژ ملایم پوست سر با روغن‌های تقویتی (مثل روغن نارگیل یا بادام).
• پیشگیری از تکرار: آموزش والدین و مربیان درباره آسیب کششی به مو.

7. ریزش مو با زمینه ژنتیکی یا مادرزادی

برخی از نوزادان با الگوهای خاص ریزش مو یا عدم رشد فولیکولی متولد می‌شوند، که ممکن است ناشی از اختلالات ژنتیکی باشد که معمولاً در یک ناحیه کوچک و مثلثی شکل از شقیقه رخ می‌دهد و اغلب دائمی است.

نکات عمومی مراقبت از مو کودکان

• شستشوی ملایم: استفاده از شامپوهای ملایم مخصوص کودکان، شستشوی منظم مو و پوست سر برای جلوگیری از تجمع چربی و آلودگی.
• شانه زدن صحیح: استفاده از شانه‌های دندانه‌درشت و نرم برای باز کردن گره‌ها، به خصوص روی موهای نیمه‌مرطوب و پرهیز از کشیدن و کندن موها.
• پرهیز از حرارت و مواد شیمیایی: محدود کردن استفاده از سشوار، اتو مو و مواد شیمیایی خشن (مانند رنگ مو یا مواد فرکننده) که می‌توانند به مو آسیب برسانند.
• تغذیه سالم: رژیم غذایی متعادل و آبرسانی کافی به بدن.
• کاهش استرس: ایجاد یک محیط آرام و حمایتی برای کودک و کمک به او در مدیریت استرس.

مقاله مرتبط: راهنمای کامل برای جلوگیری از ریزش مو و تقویت ریشه آن

سوالات متداول 

• علت اصلی ریزش مو در کودکان چیست؟ عفونت‌های قارچی، سوءتغذیه یا مشکلات هورمونی.

• آیا ریزش موی کودک طبیعی است؟ در نوزادان بله، اما در کودکان بزرگ‌تر نیاز به بررسی دارد.

• چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟ اگر ریزش مو ناگهانی، شدید یا لکه‌ای باشد.

خلاصه مطالب

ریزش مو در کودکان غیر معمول نیست، اما علل آن ممکن است با طاسی بزرگسالان متفاوت باشد. اغلب، کودکان به دلیل اختلال در پوست سر، موهای خود را از دست می دهند. بسیاری از علل، تهدید کننده زندگی یا خطرناک نیستند. با این حال، ریزش مو می تواند بر سلامت عاطفی کودک تأثیر بگذارد. در بزرگسالی کچل شدن به اندازه کافی سخت است. از آنجایی که ریزش مو ممکن است تأثیر روانی عمیقی بر کودکان داشته باشد، مراجعه به پزشک برای درمان مهم است.

ریزش مو در کودکان، هرچند نگران‌کننده به نظر می‌رسد، در اکثر موارد با تشخیص دقیق علت زمینه‌ای و اجرای یک برنامه درمانی مناسب قابل کنترل و برگشت‌پذیر است. همکاری نزدیک والدین با پزشک، پایبندی به توصیه‌های درمانی، و انجام مراقبت‌های لازم از مو و پوست سر کودک، نقشی حیاتی در موفقیت درمان و بازگرداندن سلامت و زیبایی موهای کودک دارد. در بسیاری از موارد، با درمان به موقع، موهای کودک به طور کامل و سالم رشد خواهند کرد.

هلدینگ بهبود تأمین، مرجع تخصصی در تولید و توزیع محصولات مراقبت از مو، پوست و بدن در ایران است. این مجموعه با تکیه بر دانش روز، تکنولوژی‌های نوین و استانداردهای جهانی، در مسیر ارتقاء سلامت و زیبایی گام برمی‌دارد.

لینک مرجع:

www.healthline.com/health/hair-loss-in-children