آفتاب برای مو مفید است یا مضر؟ پاسخ علمی
تابش نور خورشید یکی از مهم‌ترین و تأثیرگذارترین عوامل محیطی بر سلامت بدن انسان به شمار می‌رود، زیرا در فرآیندهایی مانند سنتز ویتامین D، تنظیم ریتم شبانه‌روزی، و بهبود خلق‌وخو نقش اساسی دارد. در کنار این اثرات مثبت، نور خورشید حاوی پرتوهای فرابنفش (UV) نیز است که در صورت قرار گرفتن طولانی‌مدت و بدون محافظت، می‌توانند به بافت‌های بدن، از جمله پوست و مو، آسیب وارد کنند. مو به عنوان بخشی از سیستم پوششی بدن که مستقیماً در معرض تابش آفتاب قرار دارد، به شدت تحت تأثیر این اشعه‌ها قرار می‌گیرد. در این مقاله، به بررسی علمی اثرات مثبت و منفی آفتاب بر مو پرداخته میشود.
فواید آفتاب برای مو
تابش متعادل و کنترل‌شده نور خورشید میتواند تأثیرات مثبت قابل‌توجهی بر سلامت پوست سر و رشد مو داشته باشد. در ادامه، مهم‌ترین فواید علمی نور آفتاب برای مو را بررسی می کنیم.
1- افزایش تولید ویتامین D: یکی از مهم ترین فواید نور خورشید، تحریک پوست برای سنتز ویتامین D از طریق اشعه‌ی UVB است. ویتامین D به تنظیم چرخه رشد مو، پیشگیری از ریزش مو و تقویت عملکرد سیستم ایمنی پوست سر کمک بسیار زیادی می کند.
2- تحریک گردش خون در پوست سر: نور آفتاب با ایجاد گرمای ملایم، منجر به گشاد شدن عروق سطحی پوست می شود. این امر سبب، افزایش اکسیژن رسانی به فولیکول ها، رساندن بهتر مواد مغذی و هورمون های ضروری به ریشه مو و تسریع در ترمیم سلول های آسیب دیده پوست سر می گردد.
3- تاثیر مثبت بر خلق و خو و کاهش استرس: از آنجا که استرس یکی از عوامل شناخته‌شده در ریزش مو است، نور خورشید میتواند بهطور غیرمستقیم با کاهش استرس، به حفظ سلامت مو کمک کند. قرار گرفتن در نور طبیعی خورشید باعث افزایش ترشح هورمون‌هایی مانند سروتونین و اندورفین میشود که با بهبود خلق‌وخو، کاهش اضطراب و کاهش هورمون کورتیزول (هورمون استرس) همراه است.
4- کمک به کاهش شوره و برخی اختلالات قارچی: نور خورشید میتواند در کاهش مشکلاتی مانند شوره سر، درماتیت سبورئیک و عفونت‌های قارچی پوست سر مؤثر باشد. این اثر عمدتاً به دلیل خاصیت ضد‌میکروبی و خشک‌کننده‌ی ملایم نور خورشید است که در کنترل رشد قارچ‌ها و باکتری‌های سطح پوست مفید است.
5- تنظیم ریتم بیولوژیکی بدن: تابش منظم نور خورشید به تنظیم ساعت زیستی بدن کمک می‌کند. تنظیم این چرخه، بر ترشح منظم هورمون‌ها از جمله هورمون‌های مؤثر در سلامت پوست و مو مانند ملاتونین و تستوسترون تأثیر دارد.
عوارض آفتاب برای مو
با وجود فواید قابل توجه نور خورشید، قرار گرفتن طولانی‌مدت و محافظت‌نشده در معرض تابش شدید خورشید میتواند تأثیرات منفی و گاه جبران‌ناپذیری بر سلامت مو داشته باشد. در ادامه، مهم‌ترین عوارض علمی نور آفتاب برای مو را بررسی می کنیم.
1- تخریب ساختار پروتئین مو: قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض پرتوهای فرابنفش نوع UVA و UVB موجب بروز تغییراتی در ساختار مولکولی کراتین میشود. این فرایند باعث کاهش استحکام مکانیکی مو شده و در نهایت به افزایش شکنندگی، زبری سطحی و ظاهر ناسالم مو منجر میشود.
2- خشکی و دهیدراته شدن ساقه مو: اشعه فرابنفش باعث تبخیر آب و از بین رفتن رطوبت طبیعی مو میشود. همچنین چربی طبیعی ترشح‌شده از پوست سر که به عنوان یک سد محافظ روی ساقه مو عمل می‌کند، در اثر تابش آفتاب اکسید شده و خاصیت محافظتی خود را از دست می‌دهد.
3- تخریب رنگ دانه های مو: تابش خورشید نه تنها زیبایی ظاهری مو را تحت تأثیر قرار می‌دهد، بلکه مقاومت رنگ مو را نیز تضعیف می‌کند. در صورت تماس مداوم با نور آفتاب، ملانین دچار اکسیداسیون شده و توان دفاعی آن کاهش می‌یابد. این فرآیند موجب تغییر در رنگ مو، کدر شدن ظاهر آن و در موارد شدید، به‌ویژه در موهای رنگ‌شده یا دکلره‌شده، باعث ایجاد تناژهای ناخواسته مانند زردی یا قرمزی میشود.
4- افزایش احتمال آسیب های شیمیایی و مکانیکی: موهایی که در معرض تابش شدید نور خورشید قرار گرفته‌اند، به دلیل تضعیف ساختار پروتئینی و کاهش رطوبت، نسبت به سایر عوامل آسیب‌زا حساس‌تر می‌شوند. این عوامل شامل رنگ یا دکلره کردن، استفاده مکرر از ابزارهای حرارتی مانند سشوار و اتو مو، شانه کردن خشن، و بستن مو به شکل سفت هستند. در نتیجه، نور خورشید نه تنها بهطور مستقیم، بلکه از طریق افزایش آسیب‌پذیری مو در برابر عوامل دیگر، سلامت کلی آن را بهطور غیرمستقیم نیز تهدید می‌کند.
5- فرسایش کوتیکول مو: کوتیکول، لایه بیرونی ساقه مو است که از فلس‌های ریز شاخی تشکیل شده و به‌عنوان لایه‌ی محافظ عمل می‌کند. نور آفتاب باعث تخریب این لایه می شود.
6- التهاب و سوزش پوست سر: در صورت قرارگیری مستقیم و بدون پوشش در نور خورشید، پوست سر نیز میتواند دچار آفتاب‌سوختگی، التهاب و لایه‌برداری شود. این آسیب‌ها در بلندمدت بر فعالیت فولیکول‌های مو اثر منفی گذاشته و ممکن است موجب ضعف ریشه مو، ریزش موقتی یا مزمن و احساس خارش و ناراحتی پوست سر گردد.
توصیه‌ها برای محافظت از مو در برابر نور خورشید
در ادامه به توصیه های مهم محافظت از مو در برابر آفتاب می پردازیم:
- استفاده از کلاه یا روسری
- استفاده از محصولات مراقبتی حاوی فیلتر UV
- مرطوب نگه داشتن مو
- کاهش دفعات شستشوی مو در روزهای گرم
- پرهیز از استفاده هم زمان از آفتاب و ابزارهای حرارتی
- اصلاح منظم نوک موها
- نوشیدن آب کافی و تغذیه مناسب
- شنا با محافظت
با وجود اینکه نور خورشید در مقادیر متعادل مفید است، اما قرارگیری بیش از حد و بدون مراقبت، میتواند سلامت مو را تهدید کند. با اجرای راهکارهای علمی و ساده‌ی مراقبتی، می‌توان اثرات منفی آفتاب را به حداقل رساند و از فواید آن بهره‌مند شد.
مقاله مرتبط: مواد مغذی محافظت کننده از پوست در برابر آفتاب
سوالات متداول
- آیا مو هم مثل پوست میسوزد؟ خیر، مو نمیسوزد ولی ساختار پروتئینی آن (کراتین) در اثر اشعه UV آسیب میبیند.
- آیا نور آفتاب باعث ریزش مو میشود؟ بهطور مستقیم نه، اما آسیب به ساقه مو و التهاب پوست سر میتواند ریزش را تشدید کند.
- آیا استفاده از محافظ حرارتی یا کلاه در برابر آفتاب لازم است؟ بله، برای جلوگیری از آسیب ناشی از UV و خشکی، استفاده از کلاه یا اسپری محافظ مو توصیه میشود.
خلاصه مطالب
نور خورشید می تواند برای موهای شما مفید باشد و به رشد موهای سر کمک می کند. با این حال، قرار گرفتن بیش از حد در معرض نور خورشید نیز می تواند به چندین روش به موهای شما آسیب برساند. در حالی که می‌خواهید کمی در معرض نور خورشید قرار بگیرید، قطعاً موردی وجود دارد که در آن چیزهای خوب بیش از حد به یک چیز بد تبدیل می‌شوند.
اگر قرار است برای مدت طولانی زیر نور خورشید باشید، باید از موهای خود در برابر آسیب محافظت کنید. نور خورشید در مقادیر معتدل میتواند به سلامت عمومی بدن و مو کمک کند، اما در صورت تابش طولانی‌مدت و محافظت‌نشده، به مو آسیب جدی وارد می‌کند. بنابراین، استفاده از نور خورشید باید به صورت کنترل‌شده و هوشمندانه صورت گیرد.
هلدینگ بهبود تأمین، مرجع تخصصی در تولید و توزیع محصولات مراقبت از مو، پوست و بدن در ایران است. این مجموعه با تکیه بر دانش روز، تکنولوژی‌های نوین و استانداردهای جهانی، در مسیر ارتقاء سلامت و زیبایی گام برمی‌دارد.
لینک مرجع:
www.forhers.com/blog/is-sun-good-for-your-hair