تفاوت سالک و جوش

تفاوت بین سالک و جوش (آکنه) بسیار مهم است، زیرا این دو بیماری پوستی از نظر علت، شکل ظاهری، محل درگیری، و روش درمان کاملاً با یکدیگر متفاوت هستند. بروز ضایعات پوستی به شکل برجستگی، قرمزی یا زخم، اغلب می‌تواند با یکدیگر اشتباه گرفته شود.

در این میان، دو عارضه‌ی شایع یعنی سالک و جوش (آکنه) ممکن است در مراحل اولیه ظاهری مشابه داشته باشند، اما در واقع از نظر علّت، نمود بالینی، محل بروز، سیر بیماری و شیوه درمان، تفاوت‌های اساسی با یکدیگر دارند. شناخت دقیق این تفاوت‌ها برای تشخیص صحیح و جلوگیری از عوارض احتمالی، امری ضروری است.

استان‌هایی مانند فارس، اصفهان، خراسان جنوبی، سیستان و بلوچستان و کرمان از کانون‌های اصلی شیوع سالک در ایران هستند. در مقابل، آکنه (جوش) یک بیماری غیرواگیر اما بسیار رایج در میان نوجوانان است که حدود 85٪ از افراد بین 12 تا 25 سال را درگیر می‌کند.

در این مقاله، به طور کامل به تفاوت‌های سالک و جوش و نحوه تشخیص آن‌ها می‌پردازیم.

سالک چیست؟

سالک، یک بیماری پوستی انگلی است که توسط انگل لیشمانیا و از طریق نیش نوعی پشه خاکی ماده به انسان منتقل می‌شود. این بیماری به نام‌های دیگری چون لیشمانیوز پوستی یا بیماری حبه بغداد نیز شناخته می‌شود و در مناطق گرمسیری و نیمه‌گرمسیری شیوع بیشتری دارد.

انگل سالک از نوع پروتوزوآ (تک‌یاخته) بوده و پس از ورود به بدن از طریق نیش پشه خاکی، در سلول‌های سیستم ایمنی (ماکروفاژها) مستقر شده و شروع به تکثیر می‌کند.

پشه خاکی آلوده، هنگام تغذیه از خون انسان یا حیوان، انگل را به بدن میزبان تزریق می‌کند. مخازن حیوانی شامل جوندگان (مانند موش صحرایی) یا سگ‌ها هستند که نقش مهمی در چرخه بیماری دارند.

انواع سالک

جوش چیست؟

جوش یا آکنه، یک بیماری التهابی مزمن پوست است که ناشی از مسدود شدن و التهاب واحدهای پیلوسباسه (فولیکول مو + غده چربی) می‌باشد. این اختلال پوستی یکی از شایع‌ترین مشکلات در سنین نوجوانی و جوانی است و می‌تواند از نظر جسمی و روانی تأثیر قابل‌توجهی بر فرد داشته باشد.

آکنه قابل‌کنترل است که با تشخیص صحیح و درمان اصولی، قابل کاهش یا حتی درمان کامل می‌باشد. اگرچه در اغلب موارد به‌مرور زمان بهبود می‌یابد، اما در برخی افراد نیاز به مراقبت طولانی‌مدت و توجه به فاکتورهای تشدیدکننده دارد.

انواع جوش

 تفاوت های سالک و جوش

برای تشخیص صحیح بین سالک و جوش، توجه به نکات زیر ضروری است:

 تشخیص سالک از جوش

تشخیص سالک از جوش (آکنه) یکی از موضوعات مهم در بررسی بیماری‌های پوستی است، به‌ویژه در مناطقی که سالک شیوع دارد. اگرچه هر دو ممکن است به‌صورت ضایعه پوستی ظاهر شوند، اما تفاوت‌های آشکاری در ظاهر، سیر بالینی، نحوه بروز و روش‌های تشخیص دارند. در ادامه به صورت گام به گام و علمی به نحوه تشخیص این دو بیماری می پردازیم:

1- بررسی شرح حال بیمار

سالک

• سابقه زندگی یا سفر به مناطق بومی
• سابقه گزش حشره یا تماس با محیط‌های آلوده
• معمولاً شروع ناگهانی ضایعه، بدون درد

جوش

• سابقه خانوادگی آکنه یا پوست چرب
• بروز در دوران بلوغ، نوجوانی یا شرایط هورمونی خاص
• تشدید با استرس، رژیم غذایی، آرایش یا داروها

2- معاینه بالینی دقیق

ویژگی‌های ضایعات سالک

• برجستگی قرمز، بدون درد، با رشد تدریجی
• تبدیل به زخم باز با حاشیه برجسته، گاهی همراه با ترشح یا دلمه
• معمولاً تک‌ضایعه یا تعداد کم
• محل شایع: صورت، اندام‌ها (دست و پا)، نواحی در معرض گزش

ویژگی‌های ضایعات جوش

• انواع کومدون (سرسیاه، سرسفید)، پاپول، پوسچول، کیست
• گاهی دردناک، به‌ویژه جوش‌های چرکی یا کیستی
• ضایعات پراکنده در مناطق چرب پوست
• اغلب چندگانه و در مراحل مختلف (همزمان با جوش و جای جوش)

3- تست های آزمایشگاهی و تشخیصی

سالک

• اسمیر مستقیم از ضایعه: مشاهده انگل لیشمانیا داخل ماکروفاژها در زیر میکروسکوپ
• کشت محیط نوو-مک‌نیل یا NNN
• PCR: شناسایی دقیق گونه انگل
• بیوپسی پوست در موارد مشکوک

جوش

• تشخیص بیشتر کلینیکی و نیازی به تست میکروسکوپی ندارد.
• در موارد شدید یا مقاوم: آزمایش‌های هورمونی
• بررسی عملکرد تخمدان و تیروئید در دختران نوجوان با آکنه مزمن

4- بررسی پاسخ به درمان

سالک

• به درمان‌های معمول ضد جوش پاسخ نمی‌دهد.
• به درمان‌های ضدانگلی مانند گلوکانتیم یا آمفوتریسین B پاسخ مناسب نشان می‌دهد.

جوش

• با استفاده از رتینوئیدها، آنتی‌بیوتیک‌های موضعی یا خوراکی، و ایزوترتینوئین بهبود می‌یابد.
• درمان‌های ضدانگلی تأثیر ندارند.

5- بررسی عوارض و سیر بیماری

سالک

• زمان بهبودی: بین 3تا9 ماه، گاه با اسکار عمیق
• جای زخم: بسیار محتمل، به ویژه در ضایعات عمیق
• خطر انتقال: بله (توسط پشه خاکی آلوده)

جوش

• زمان بهبودی: مزمن و دوره ای، معمولا طی سال ها
• جای زخم: در آکنه شدید یا دست کاری شده
• خطر انتقال: خیر(غیر مسری)

سوالات متداول 

•  آیا سالک مسری است؟ بله؛ از طریق گزش پشه خاکی آلوده منتقل می‌شود.
• آیا جوش (آکنه) مسری است؟ خیر؛ آکنه بیماری غیرواگیر و مربوط به عوامل درونی پوست است.
•  آیا سالک جای زخم می‌گذارد؟ بله، معمولاً اسکار دائمی برجای می‌گذارد.
•  آیا جوش هم باعث جای زخم می‌شود؟ در موارد شدید، بله؛ اما معمولاً موقت است.

مقاله مرتبط: نحوه درمان و پیشگیری از جوش صورت

خلاصه مطالب

در حالی که سالک و جوش هر دو به صورت ضایعات پوستی ظاهر می‌شوند، ماهیت آن‌ها کاملاً متفاوت است. سالک یک بیماری ناشی از تک یاخته درون سلولی متعلق به جنس لیشمانیا است که از طریق نیش پشه خاکی منتقل می شود. این تظاهرات بالینی متنوعی دارد و ممکن است یک مشکل بهداشت عمومی در کشورهای بومی ایجاد کند. در حالی‌که آکنه بیماری غیرواگیر ولی مزمن است که با تغییرات هورمونی و مراقبت از پوست قابل کنترل است. تشخیص صحیح و به‌موقع، نقش اساسی در پیشگیری از عوارض طولانی‌مدت هر دو بیماری دارد.

هلدینگ بهبود تأمین، مرجع تخصصی در تولید و توزیع محصولات مراقبت از مو، پوست و بدن در ایران است. این مجموعه با تکیه بر دانش روز، تکنولوژی‌های نوین و استانداردهای جهانی، در مسیر ارتقاء سلامت و زیبایی گام برمی‌دارد.

لینک مرجع:

www.sciencedirect.com/science/article/pii